Z badań przeprowadzonych przez OECD wynika, że Polacy są jednym z najbardziej zapracowanych narodów. W pracy spędzamy więcej czasu niż powinniśmy, a całe swoje życie podporządkowujemy obowiązkom zawodowym. Takie podejście zahacza o pracoholizm i jest krótką drogą do wypalenia zawodowego. Pora to zmienić i odzyskać równowagę pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym. Dyrektywa work life balance może w tym pomóc. Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej!
Work life balance — co to jest?
Work life balance (WLB) to podejście zakładające stan równowagi pomiędzy życiem zawodowym a pracą. Oznacza to, że w życiu każdego człowieka powinno znaleźć się miejsce na rozwój zawodowy i osobisty, rodzinę, hobby, życie towarzyskie oraz odpoczynek.
W work life balance niekoniecznie chodzi o to, by w równym stopniu poświęcać czas pracy i sprawom związanym z życiem prywatnym. Równowaga oznacza tu stan, w którym wszystkie elementy naszego życia tworzą spójną całość — realizujemy swoje cele i działamy zgodnie z naszymi wartościami.
Pojęcie work life balance znane jest już od lat 70. XX wieku. O potrzebie równowagi pomiędzy pracą a życiem osobistym zaczęto mówić w odpowiedzi na społeczne problemy takie jak pracoholizm i wypalenie zawodowe. Jednak musiało minąć niemal pół wieku, zanim kwestie WLB uregulowano prawnie.
Dyrektywa work life balance
W 2019 roku Parlament Unii Europejskiej wydał dyrektywę work life balance (2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r.). Mówi ona o konieczności równowagi pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym wszystkich pracowników, a w szczególności rodziców i prawnych opiekunów. Z tego względu dyrektywa WLB często potocznie nazywana jest dyrektywą rodzicielską.
Ustawa work life balance — od kiedy w Polsce?
W Polsce dyrektywa work life balance została wdrożona 9 marca 2023 roku poprzez nowelizację Kodeksu Pracy. Projekt ustawy daje pracownikom dodatkowe prawa m.in. w zakresie:
- Urlopu rodzicielskiego — każdemu rodzicowi przysługuje 9 tygodni urlopu rodzicielskiego na wyłączność. Swojej części urlopu nie może przekazać partnerce/partnerowi.
- Urlopu ojcowskiego — został wydłużony okres, w którym ojciec dziecka może wykorzystać 10 dni urlopu. Młody tata ma na to 2 lata od dnia narodzin dziecka (wcześniej był 1 rok).
- Urlopu opiekuńczego — każdemu pracownikowi przysługuje dodatkowe 5 dni bezpłatnego urlopu w danym roku kalendarzowym. Pracownik może je wykorzystać w celu opieki nad dzieckiem, członkiem rodziny lub dowolną osobą zamieszkującą to samo gospodarstwo domowe.
- Urlopu z powodu siły wyższej — to nowy rodzaj urlopu, który został wprowadzony w 2023 roku. Każda osoba zatrudniona w ramach umowy o pracę ma prawo do skorzystania z dodatkowych 2 dni lub 16 godzin urlopu. Urlop ten jest częściowo płatny (50% wynagrodzenia). Urlop z powodu siły wyższej można wykorzystać z przypadku choroby lub innych nieprzewidzianych zdarzeń np. wypadku.
- Godzin nadliczbowych — został wydłużony okres, w jakim pracodawca bez zgody pracownika nie może zatrudniać rodziców w godzinach nadliczbowych, nocnych oraz delegować do pracy poza miejsce zamieszkania. Obecnie prawo do odmowy mają rodzice dzieci, które nie ukończyły 8. r.ż. (wcześniej był to 4. r.ż. dziecka).
- Rozwiązania umowy pracy — rodzic przebywający na urlopie macierzyńskim, tacierzyńskim, rodzicielskim, opiekuńczym czy ojcowskim nie może zostać zwolniony. W przypadku pozostałych pracowników pracodawca musi uzasadnić wypowiedzenie umowy o pracę.
- Umowy o zakazie konkurencji — obecnie pracodawca nie może zabronić pracownikowi podjęcia się dodatkowego zatrudnienia. Jedynie może podpisać z pracownikiem umowę o zakazie konkurencji dotyczącą współpracy z podmiotami konkurencyjnymi.
Dyrektywa work life balance obowiązuje wszystkich pracodawców, którzy zatrudniają pracowników w ramach umowy o pracę. Ustawa to jedna strona medalu WLB. Drugą są indywidualne działania, jakich może się podjąć pracodawca w firmie. W tym przypadku może je dopasować do panujących w przedsiębiorstwie warunków oraz do potrzeb samych pracowników.
Przykłady work life balance
Zastanawiasz się, jak poprawić work life balance w swojej firmie? Oto sprawdzone przykłady:
- 4-dniowy tydzień pracy — coraz więcej firm decyduje się na taki krok. Pracownicy spędzają w pracy 4 dni bez żadnych nadgodzin, otrzymując takie samo wynagrodzenie. W 2024 roku na taki krok zdecydowała się m.in. poznańska firma Herbapol.
- Sabbatical — jest to dodatkowy kilkumiesięczny urlop dla pracowników. O tym, czy jest w pełni, czy tylko częściowo płatny decyduje pracodawca. Urlop ten dedykowany jest pracownikom z długim stażem pracy. Dłuższa przerwa w pracy zmniejsza ryzyko wypalenia zawodowego. W Polsce sabbatical nadal jest mało popularny. Może to właśnie Ty będziesz jednym z pierwszych pracodawców oferujących sabbatical swoim pracownikom?
- Dodatkowe dni urlopowe — dzień wolny z okazji urodzin pracownika, urlop menstruacyjny, a może wolne w każdą rocznicę pracy? Dodatkowe dni urlopowe z pewnością przyczynią się do poprawy work life balance w firmie.
- Benefity dla pracowników — nie mamy na myśli prywatnej opieki medycznej, karty Multisport czy owocowych piątków. Mówimy o naprawdę atrakcyjnych benefitach pracowniczych, które poprawią jakość życia pracowników. Co to może być? Rozmawiaj ze swoimi pracownikami i dowiedz się, czego najbardziej potrzebują.
- Nagroda jubileuszowa — niektórym pracownikom budżetowym należy się ona „z urzędu”, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, abyś taką nagrodę wprowadził w swojej firmie. Premia dla pracowników z dłuższym stażem, przyznawana np. co 5 lat, z pewnością pozytywnie wpłynie na WLB.
- Elastyczne godziny pracy — jeśli tylko stanowisko na to pozwala, niech Twoi pracownicy pracują w takich godzinach, w jakich czują się najlepiej. Nie każdy nadaje się do pracy od 7 do 15. Niektórzy najwięcej energii mają dopiero w godzinach popołudniowych. A wysoka energia oznacza większą kreatywność i produktywność pracowników.
- Możliwość pracy hybrydowej — oczywiście nie w każdym zawodzie jest to możliwe. Jednak w przypadku pracowników biurowych warto dać im wybór. Niech pracownicy sami zdecydują, skąd chcą pracować: z domu, z biura, a może hybrydowo?
- Edukacja — ucz swoich pracowników, jak mogą wpłynąć na WLB samodzielnie. Możesz to zrobić np. poprzez organizowanie szkoleń w firmie. Edukuj pracowników w temacie zdrowego stylu życia. Warsztaty z dietetykiem lub psychologiem przyczynią się do poprawy work life balance.
Work life balance — co zyskują pracownicy i pracodawcy?
Podjęcie działań mających na celu poprawę work life balance w firmie przyniesie wiele korzyści zarówno pracownikom, jak i pracodawcom. Oto najważniejsze z nich:
- Zmniejszenie się rotacji pracowników — portale aż pękają w szwach od ogłoszeń o pracę. Konkurencja na rynku pracy jest ogromna i pracodawcy walczą o najlepszych specjalistów. Żaden pracownik nie zostanie za długo w pracy, w której nie czuje się dobrze. Jeśli nie zadbasz o work life balance w firmie, możesz doświadczyć zwiększonej rotacji pracowników. To generuje dodatkowe koszty, bo często trzeba rekrutować nowe osoby.
- Mniej zwolnień lekarskich w firmie — brak równowagi pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym zwiększa ryzyko wypalenia zawodowego. Z powodu stresu w pracy oraz innych zaburzeń psychicznych coraz więcej osób przebywa na L4. Każde zwolnienie lekarskie oznacza dodatkowe koszty dla pracodawcy. Można temu zapobiec, dbając o WLB.
- Zwiększona produktywność zespołu — zadowolony i wypoczęty pracownik pracuje efektywniej. Jest proaktywny, kreatywny i z zaangażowaniem wykonuje swoje obowiązki. A takich osób potrzeba w każdej firmie.
- Pozytywny wizerunek firmy — dbając o work life balance swoich pracowników, budujesz pozytywny wizerunek firmy. Stajesz się dobrym pracodawcą, który oferuje przyjazne miejsce pracy. Do takiej firmy przyciągniesz najlepszych specjalistów.
Znasz inne sprawdzone sposoby na poprawę work life balance w firmie? Podziel się nimi i napisz nam o tym w komentarzu!