Urlop macierzyński a urlop rodzicielski
Urlop macierzyński niekiedy nazywany jest też urlopem rodzicielskim, co nie jest do końca poprawne. Zacznijmy zatem od wyjaśnienia różnic pomiędzy oboma rodzajami urlopów.
Urlop macierzyński to obowiązkowy urlop po urodzeniu dziecka przysługujący każdej pracującej kobiecie. Mogą z niego skorzystać kobiety zatrudnione w ramach umowy o pracę oraz na umowę cywilno-prawną (umowa o dzieło, umowa zlecenie). W zależności od liczby urodzonych dzieci (w trakcie jednego porodu) urlop macierzyński trwa od 20 do 37 tygodni. Każda mama musi wykorzystać przynajmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Następne może wrócić do pracy, ale tylko wtedy, kiedy pozostały urlop wykorzysta ojciec dziecka (urlop tacierzyński).
Z kolei urlop rodzicielski nie jest obowiązkowy i przysługuje obojgu rodzicom. Obejmuje on 41-43 tygodnie, co razem z urlopem macierzyńskim daje co najmniej 61 tygodni przerwy w aktywności zawodowej. Urlop rodzicielski można wykorzystać w całości lub „na raty”. Należy jednak pamiętać, by zrobić to przed ukończeniem przez dziecko 6. roku życia — po tym czasie urlop rodzicielski przepada.
Ile trwa urlop macierzyński?
Długość urlopu macierzyńskiego zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosi:
- 20 tygodni — w przypadku urodzenia jednego dziecka;
- 31 tygodni — w przypadku urodzenia bliźniąt;
- 33 tygodnie — w przypadku urodzenia trojaczków;
- 35 tygodni — w przypadku urodzenia czworaczków;
- 37 tygodni — w przypadku urodzenia pięcioraczków i większej liczby dzieci przy jednym porodzie.
Urlop macierzyński przed porodem
Czy z urlopu macierzyńskiego można skorzystać już przed porodem? Tak, część kobiet decyduje się skorzystać z urlopu macierzyńskiego jeszcze przed urodzeniem dziecka. Przed porodem kobieta może wziąć maksymalnie 6 tygodni urlopu macierzyńskiego. Warto jednak wiedzieć, że zasiłek macierzyński za ten okres urlopu macierzyńskiego zostanie wypłacony dopiero po urodzeniu dziecka.
Skrócony urlop macierzyński
Skrócony urlop macierzyński przysługuje kobietom, które straciły ciążę (poronienie, martwe urodzenie) oraz w przypadku śmierci niemowlęcia przed ukończeniem 8. tygodnia życia. Skrócony urlop macierzyński jest w pełni płatny (100%) i obejmuje 8 tygodni (56 dni). Obowiązkowo należy wykorzystać 7 dni skróconego urlopu macierzyńskiego — skorzystanie z pozostałych dni jest dobrowolne.
Wniosek o urlop macierzyński
Kobiety, które są zatrudnione w ramach umowy o pracę, muszą złożyć wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego. Należy go dostarczyć do kadr (działu HR) w taki sam sposób, w jaki składa się inne wnioski (urlopowe, zwolnienia lekarskie), czyli można to zrobić osobiście lub drogą elektroniczną. Następnie pracodawca przekazuje wniosek do ZUS-u.
Do wniosku o urlop macierzyński należy jeszcze dołączyć następujący dokument:
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kopię — w przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres od dnia porodu LUB
- zaświadczenie lekarskie z przewidywaną datą porodu — w przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres przed porodem.
Zasiłek macierzyński — komu przysługuje?
Zasiłek macierzyński przysługuje każdej pracownicy, która jest zatrudniona w ramach umowy o pracę. Kobietom zatrudnionym na umowy cywilno-prawnych (umowa zlecenie, umowa o dzieło) zasiłek macierzyński nie przysługuje — chyba że w dniu porodu były one objęte ubezpieczeniem chorobowym.
Komu przysługuje zasiłek macierzyński? Zasiłek macierzyński przysługuje kobietom:
- zatrudnionym w ramach umowy o pracę,
- które wykonują pracę nakładczą (chałupniczą),
- które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą,
- które odbywają służbę zastępczą,
- członkiniom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych.
Ile wynosi zasiłek macierzyński?
Zasiłek macierzyński jest pełnopłatny. Oznacza to, że przebywając na urlopie macierzyńskim przez okres 20 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka), kobieta otrzymuje 100% pensji.
Wiele kobiet od razu po urlopie macierzyńskim decyduje się również na urlop rodzicielski, który trwa 41-43 tygodni. Zasiłek rodzicielski nie jest w pełni płatny — w tym przypadku rodzic otrzymuje 70% swojego wynagrodzenia. Jeśli wnioski o urlop macierzyński i rodzicielski zostaną złożone jednocześnie, to przez cały okres rodzic będzie otrzymywał 81,5% pensji. Oba wnioski należy złożyć nie później niż 3 tygodnie po porodzie.
Zasiłek macierzyński a własna działalność gospodarcza
Wysokość zasiłku macierzyńskiego dla kobiet samozatrudnionych zależy od wysokości opłacanych składek. Wylicza się go, biorąc pod uwagę przychód z ostatnich 12 miesięcy.
Zasiłek macierzyński dla bezrobotnej
Warunkiem uzyskania zasiłku macierzyńskiego jest opłacanie składki chorobowej. Jeśli kobieta w dniu porodu, nie jest objęta ubezpieczeniem chorobowym, nie otrzyma zasiłku macierzyńskiego. W tej sytuacji może liczyć na inne wsparcie rodzicielskie, jakim jest kosiniakowe. Jest to stała kwota (1000 zł netto) wypłacana co miesiąc przez okres od 52 do 71 tygodni od dnia porodu.
Urlop macierzyński i zasiłek macierzyński — najczęściej zadawane pytania
Czy urlop macierzyński wlicza się do emerytury? Czy wlicza się do lat pracy?
Tak. Urlop macierzyński to okres składkowy, dlatego wlicza się do lat pracy i emerytury.
Kto wypłaca urlop macierzyński?
Zasiłek macierzyński wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Czy można przerwać urlop macierzyński?
Tak. Urlop macierzyński można przerwać, jeśli kobieta lub dziecko wymaga leczenia szpitalnego. W takiej sytuacji pozostałą część urlopu macierzyńskiego może wykorzystać ojciec dziecka lub mama po wyjściu ze szpitala. Warunkiem przerwania urlopu macierzyńskiego jest wykorzystanie przez kobietę przynajmniej 8 tygodni.
Zasiłek macierzyński 80 czy 100 i 60? Jak wybrać?
Od 2023 roku nie ma już powyższego podziału. Obecnie jest możliwość skorzystania z pełnopłatnego zasiłku macierzyńskiego (100 % pensji), a następnie z zasiłku rodzicielskiego (70% pensji). Jeśli oba wnioski o zasiłek macierzyński i zasiłek rodzicielski zostaną złożone równocześnie w ciągu 21 dni od dnia porodu, będzie wypłacany jeden zasiłek obejmujący 81,5% pensji.
Jesteś aktywnym zawodowo rodzicem lub pracujesz w dziale HR? Poznaj inne rodzaje świadczeń rodzicielskich:
urlop tacierzyński | urlop rodzicielski | urlop wychowawczy | urlop ojcowski | opieka nad dzieckiem | kosiniakowe